Rabu, 10 Desember 2014

HIMASABA

Inilah HMJ Jurusan Pendidikan Bahasa Bali, tetaplah semangat :)

Cerpen Bahasa Bali

Sira sane Iwang
Olih: Rustiana Dewi

                Buka katusuk-tusuk jaum, rasa sakit tangkah sing nyidang nahanang. Yadiastun satata makenyem girang, nanging di tengahne sira sane uning ? Luh Wati, anak luh jegeg sane demen makedekan,  nanging di kenehne ia satata ngeling. Uyut di kulawarga sane sanget ngaenang Luh Wati sing nyidang sirep sabilang peteng. Dadongne tusing demen ngajak memene Luh Wati. Dadongne liu pesan ngelah munyi, geginane sabilang wai tuah ngonyeh. Luh Wati sai ngeling sigsigan di kamarne, yening ningehang dadongne nyelek-nyelekang memene. Luh Wati sing bani  ngomong apa, tusing mase bani ngalawan I dadong.
            “Uling pidan icang mula sing setuju yen bapan caine nganten ajak memen cainene ane mabikas berek! Meme ane keto mase nu sayangang cai? Suud monto ngelonin meme!” Keto I dadong ngonyeh di arepne Luh Wati.
“Suud monto dong, sing dadi dadong ngomong keto.. apa buin iluh suba kelih, nu gen dadong ngorahang sing setuju. Iluh idup di gumine care sing ada gunane dong, sing kaarepang…” Luh Wati ngomong sambilanga ngeling.
            Luh Wati marasa ada di tongos pelih dogen. Sujatine ia marasa sebet tur dot ngopak dadongne sane demen ngalih-ngalihin kapelihan memene Luh Wati. Nanging yen Luh Wati ngopak dadongne, ia kaorahang masekaa ngajak memene, buina Luh Wati satata ningeh munyi kasar dogen. Ento ngranayang Luh Wati sing taen pati paek ngajak reramane di arep I dadong, nanging yen suba dadongne sing ada jumah, Luh Wati ngenggalang ngalih reramane tur ngelut reramane.
“Me, Pa… iluh sing nyidang yen terus buka kene. Sakit keneh Iluhe care anak kapisahang ngajak rerama. Suba ilang kesabaran iluhe, dija ada anak bajang sane nyidang sabar care iluh? Iluh nak makita mase care anak bajang lenan ane bebas makedekan ngajak reramane, ane nyidang malali maliang-liangan…” Luh wati ngomong sambilanga ngeling lan magelut ngajak memene.
Meme bapan Luh Wati milu ngeling, lantas bapane nyautin munyin Luh Wati, “Luh, Bapa nak angen mase yen panake terus nepuk keadaan buka kene. Bapa suba mikirin, jalan keluarne wantah abesik, bapa lakar megedi uli umah ne. Iluh nyak milu ngajak Bapa?” Ditu Luh Wati marasa bingung, ia tusing nyak magedi uli jumah nanging ia mase suba sing kuat nepukin anak uyut dogen. Dadongne mase pastika lakar ngamusuhin ia.
“Iluh sing nyak milu megedi, pokokne tongosin iluh dini. Iluh sing nyak didian dini.” Pasaut Luh Wati ngaenang bapane sing nyidang ngomong apa.
 Lantas memene masaut, “Luh, dadong luh to nak suba gedeg sajan ajak meme. Yen meme terus ngoyong dini, pasti uyute sing taen pegat. Sakit mase keneh meme nepukin panak ngeling kene gen terus. Tegarang luh kenehang, masak tembahanga cucune paek ngajak reramane? Meme nak dot mase makedekan ngajak panak.”
Wantah elingane Luh Wati sane pesu, ia sing nyidang buin ngomong apa. Galahe ento ia puas-puasin ngelut meme lan bapane.
Sedek ngelut memene sambil ngeling, saget teka dadongne masemu gedeg tur langsung ngonyeh padidiane, “Nah, jani suba racunine panakne pang milu ngamusuhin icang!” Ditu lantas makejang pada kejut nepukin dadongne teka.
Mara lantas bapane nyautin munyin dadongne, “Nak meme bisa ngomong keto gen suba…Tumben icang paek ngajak panak, suba orahang me ngaracunin. Cang ngelah panak ne me… pelih cang mapunduh marerod ajak panak cange?”
“Nah jani terserah ditu! Makejang be ajak ngamusuhin icang… da je cang uruse!” I dadong masaut ngambul tur bangras.
“Dong… nak patuh  sayang iluh teken dadong lan rerama. Iraga di umah abesik sing dadi saling magedegan dong…” Luh Wati ngomong sambilanga nyagjagin dadongne. Ditu Luh Wati suba ilang wates kesabarane, ia terus-terusan ngeling kanti paningalane kubil. Ia matimpuh di malun dadongne sambilanga ngeling. “Diolas dong… da gedeg ajak memen iluhe. Amongken je jelekne nak ia tetep memen iluhe, mantun dadonge mase. Iluh sing nyidang joh ngajak rerama. Tegarang je dadong dadi iluh, nyidang dong terus sabar? Suba benyah atin iluh yen ningeh rerama padidi kajelek-jelekang. Iluh suba wadih ningeh dadong ngonyeh, iluh tusing je beburon dong…” Luh Wati ngomong sambilanga matimpuh ngisinin batis dadongne.
Meme bapan Luh Wati milu ngeling krana sing dadi ati nepukin pianakne buka keto. Lantas meme bapane nyagjagin pianakne lan milu matimpuh.
“Me, suudang ngemang panak cang munyi. Sing pantes nen ia ngeman munyi ane kene. Yen me gedeg ajak cang, nah kal terima cang, nanging suud monto nyakitin keneh Iluh Wati.” Memen Luh Wati ngedenang kenehne ngomong keto.
Luh Wati enu mase ngeling gelur-gelur. Saget buin kejepne Luh Wati nyele ati, ditu lantas makejang pada kejut nepukin. Dadongne milu ngelingin Luh Wati sane nyele ati. Meme lan bapane ngajak Luh Wati ke kamarne, dadongne milu nugtugin. Di kamarne Luh Wati, makejang pada ngeling ngantosang Luh Wati sadar.
Laut bapane ngomong ajak I dadong.“Nah jani suba tingalin meme… mara jani Luh Wati nyidang mesuang isin kenehne, kanti nyele ati cucun meme ne. Ia tusing ada pelih apa-apa, iraga dadi nak tua ane pelih. Sapatutne iraga angob ngelah panak, ngelah cucu care Luh Wati. Yadiastun iraga terus mauyutan jumah tur ngaenang ia stress, nanging ia enu mase inget ngaba awak tur sing kena pergaulan ane pelih. Jani cang ngidih ajak meme, lan suudang amonto ngarebutin balung tanpa isi. Ne jani gae kerukunan di keluarga.”
Suud bapane ngomong, mara lantas Luh Wati sadar tur langsung ngomong ngajak dadongne sambilanga ngetelang yeh paningalan, “Suud monto dong…” I dadong laut nyautin omongane Luh Wati tuah aji maanggukan dogen.